مبانی نظری و پیشینه پزوهشی محافظه کاری سود و محافظه کاری ترازنامه ای(فصل دوم)

فصل دوم: مبانی نظری و مروری بر پیشینه تحقیق17
2-1: مبانی نظری18
2-1-1: مقدمه18
2-1-2: محافظه کاری و گزارشگری مالی21
2-1-2-1: تعریف محافظه کاری21
2-1-2-2: انتقادات به محافظه کاری27
2-1-2-3: بیان و تشریح محافظه کاری30

2-1-2-3-1: بیان قراردادی36
2-1-2-3-2: بیان دعاوی حقوقی سهامداران44
2-1-2-3-3: بیان مالیات46
2-1-2-3-4: بیان قوانین و مقررات حسابداری47
2-1-2-4: معیارهای ارزیابی محافظه کاری48
2-1-2-4-1: معیارهای خالص دارایی-ها48
2-1-2-4-2: معیارهای سود و اقلام تعهدی50
2-1-2-4-3: معیارهای رابطه سود و بازده سهام51
2-1-3: طبقه بندی محافظه کاری حسابداری52
2-1-3-1:محافظه کاری سود و زیانی52
2-1-3-2: محافظه کاری تراز نامه-ای53
2-1-4: محافظه کاری حسابداری و سودمندی اطلاعات53
2-1-4-1: قابلیت تایید و اطلاعات گزارشگری مالی55
2-1-4-2: محافظه کاری و محیط اطلاعاتی57
2-1-4-2-1: اطلاعات سخت در مورد عملکرد جاری57
2-1-4-2-2: شاخص اطلاعات "نرم" در مورد عملکرد جاری و آتی57
2-1-5: عدم تقارن زمانی سود به عنوان معیاری از محافظه کاری58
2-1-5-1: واکنش به هنگام سود و اقلام تعهدی60
2-1-5-2: واکنش به هنگام سود و جریان وجه نقد64
2-1-6: رابطه عدم تقارن زمانی سود با نسبت (p/B)66
2-2: پیشینه تحقیق71
2-2-1: مقدمه71
2-2-2: تحقیقات انجام شده در خارج از ایران72
2-2-3: تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور94
2-3: خلاصه فصل دوم99







2-1 مبانی نظری
2-1-1 مقدمه:
براساس مفاهیم نظری گزارشگری مالی، اطلاعاتی مفید است که دارای خصوصیت کیفی مرتبط با ماهیت و محتوای اطلاعات باشد که شامل مربوط بودن و قابلیت اتکاست احتیاط یا محافظه¬کاری یکی از ویژگی¬های اصلی قابلیت اتکاست لازمه قضاوت حرفه¬ای جهت دستیابی به اطلاعات و صورت¬های مالی سودمند، قدرت مانور و مقدار اختیارات مدیر در زمینه حسابداری مالی است
هیئت تدوین استانداردهای بین المللی  احتیاط را این گونه تعریف می¬کند «لحاظ کردن میزانی از هوشیاری در قضاوت به¬هنگام برآورد در شرایط غیرقطعی بطوری¬که دارایی¬ها یا درآمدها بیشتر از واقع و تعهدات و مخارج کمتر از واقع جلوه نکنند»
واضح است که ویژگی احتیاط، از برآورد¬های حسابداری فرصت جویانه¬ی مدیریت که ممکن است، قابل اطمینان بودن صورت¬های مالی و حتی در طولانی مدت، استمرار و تداوم فعالیت را مختل کند، جلوگیری می¬کند فروپاشی شرکت انرون  در دسامبر 2001 در ایالات متحده و کلاهبرداری مالی 2003 در شرکت پارمالت  در ایتالیا و و ورلد کام   ، از نمونه¬های به مخاطره¬افکندن موجودیت شرکت به دلیل برآورد¬های حسابداری فرصت جویانه و نامشروع است
(Wendt, 2010, 5)
از طرف دیگر، در صورتی که مدیریت تصمیم بگیرد تا دائماً درآمدها و سودها را دست کم و مخارج و زیان¬ها را دست بالا بگیرد، آنگاه این مساله یک نمایش بیش از حد محافظه¬کارانه از موقعیت و کارایی مالی خواهد بود
شرکت¬هایی که سهام آنها کمتر از واقع قیمت¬گذاری شده¬اند  بیشتر در معرض ادغام و یا تحصیل دیگر شرکت¬ها قرار دارند که باعث می¬شود حسابداری محافظه¬کارانه به صورت تهدیدی علیه تداوم فعالیت آنها به نظر آید علاوه¬بر¬این، در هر موقعیتی تصمیمات حسابداری مدیریت که به ویژگی احتیاط مربوط می¬شوند با ویژگی کیفی بی¬طرفی در تضادند یک شکل افراطی¬تر لحاظ کردن احتیاط در صورت¬های مالی، عملکرد محافظه کاری در حسابداری (حسابداری محافظه¬کارانه) توسط مدیریت است یک تعریف محافظه¬کاری حسابداری رایج : تمایل حسابداران به بازبینی بیشتر جهت شناسایی اخبار خوب  به¬جای اخبار بد  در صورت¬های مالی است(Wendt, 2010, 5)
محافظه¬کاری حسابداری یک رویکرد محتاطانه غالب نسبت به قضاوت حرفه¬ای در برآوردها و روش¬های حسابداری است مدیریت در مورد چگونگی لحاظ کردن مسئولیت اختیاری خود از طریق به¬کارگیری معیارهای سخت¬گیرانه¬تر برای شناسایی سود نسبت به زیان، یک دیدگاه محافظه¬کارانه اتخاذ می¬کند به¬دلیل وجود این عدم تعادل در زمان شناسایی اخبار بد در برابر اخبار خوب (زیان در برابر سود)، ارزش دفتری و درآمدهای حسابداری در حساب¬های مالی کمتر از واقع در نظر گرفته می-شوند
از جمله مقالاتی که در این سال¬ها به طور ویژه خود را معطوف به محافظه¬کاری کرده اند، می-توان به باسو (1997)، بیور و ریان   (2000) و واتز   (a,b 2003) اشاره نمود(Price, 2005)
استانداردگذاران، سرمایه¬گذاران و دانشگاهیان به خاطر تاثیر قابل توجه محافظه¬کاری بر حسابداری توجه زیادی به محافظه¬کاری دارند(Watts,2003a, 208)
اصل تطابق هزینه با درآمد، به شناسایی و اندازه¬گیری درست سود هر دوره مالی توجه دارد و با اندازه گیری درآمد هر دوره مالی هزینه¬های انجام شده برای کسب این درآمد مشخص و با آن مقابله می¬شود، تا سود دوره مالی تعیین شود به عبارت دیگر، به موجب اصل تطابق هزینه با درآمد، هنگامی که رویداد مالی موجب درآمد در دوره مالی می¬شود، تاثیر آن رویداد بر هزینه همان دوره مالی شناسایی می¬شود (حساس یگانه، 1381، 226)
وقتی که شرکتی روش حسابداری محافظه¬کارانه را بر¬می-گزیند، تا¬حدی درآمدهای دوره جاری با هزینه¬های دوره آتی منطبق می¬شوند چنین تطابق محافظه¬کارانه¬ای نوسان بیشتری را در سود ایجاد می¬کند، در نتیجه ممکن است سود¬ها ناپایدارتر شوند(Paek, Chen and Sami , 2006, 1)
در ادبیات حسابداری دو ویژگی مهم محافظه¬کاری مورد بررسی قرار گرفته است: یکی وجود جانب¬داری در ارائه کمتر از واقع ارزش دفتری سهام نسبت به ارزش بازار آن که توسط فلتهام و اولسون (1995) مطرح شده است و دیگری، تمایل به تسریع بخشیدن در شناسایی زیان¬ها و به تعویق انداختن شناسایی سودها که توسط باسو (1997) عنوان شده است(Price, 2005, 9)
معیاری که توسط فتهام و اولسون (1995) بیان گردید، بیان¬کننده نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام  است و معیاری که باسو (1997) ارائه نمود معیار عدم تقارن زمانی سود  است بدین استدلال که بازده¬های سالانه سهام دربردارنده اخبار به دست آمده درطول سال هستند، این تعریف از محافظه¬کاری رابطه سود- بازده را تحت تاثیر قرار می¬دهد باسو با استفاده از رگرسیون بین سود و بازده سالانه نشان می¬دهد که واکنش سود نسبت به بازده های منفی ( اخبار بد ) بیشتر و به¬هنگام¬تر از واکنش سود نسبت به بازده¬های مثبت ( اخبار خوب ) است محافظه¬کاری عبارت است از شیوه و روشی که سود در پاسخ و واکنش به اخبار بد کاهش می¬یابد ولی در پاسخ به اخبار خوب افزایش نمی¬یابد(Ryan, 2006) هدف این تحقیق بررسی وجود رابطه بین معیار عدم تقارن زمانی سود به¬عنوان معیار محافظه-کاری سود و زیانی و نسبت (P/B) بعنوان معیار محافظه¬کاری ترازنامه¬ای، بعنوان دو تعریف اصلی از محافظه¬کاری می¬باشد